این گزارش به‌روزرسانی شده است
ایران و ایالات متحده روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت چهارمین دور مذاکرات خود را دربارهٔ برنامه هسته‌ای پیشرفته تهران برگزار کردند.
این مذاکرات درست پیش از سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به خاورمیانه انجام شد و حدود سه ساعت طول کشید.
سخنگوی وزارت خارجه ایران با اعلام پایان گرفتن چهارمین دور مذاکرات، گفت‌وگوهای این دور را «دشوار اما مفید برای درک بهتر مواضع یکدیگر و یافتن راه‌حل‌هایی منطقی و واقع‌بینانه برای رفع اختلافات» توصیف کرد.
به‌گفتۀ اسماعیل بقایی، «دور بعدی مذاکرات با هماهنگی عمان تعیین و اعلام خواهد شد».
در این مذاکرات، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و استیو ویتکاف، نماینده ویژۀ دولت آمریکا در امور خاورمیانه شرکت دارند.
این دور از مذاکرات نیز مانند گذشته در سلطان‌نشین عمان برگزار شد و طبق برنامه قرار بود بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، به‌عنوان میانجی در این گفت‌وگوها داشته باشد.
به نوشته خبرگزاری آسوشیتدپرس، مقامات آمریکایی معتقدند که این مذاکرات شامل بخش‌های غیرمستقیم و مستقیم است، همانند دورهای قبلی در مسقط و رم. با این حال، جزئیات این گفت‌وگوها همچنان به‌طور کامل مشخص نیست.
سخنگوی وزارت خارجه ایران بعدازظهر یکشنبه پیش از پایان گرفتن مذاکرات در شبکۀ ایکس اعلام کرد تهران «با عزم راسخ» در تلاش برای پیگیری حق خود برای استفادۀ صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای در چارچوب ان‌پی‌تی است و «همزمان آمادگی کامل برای تداوم تعاملات دیپلماتیک به‌منظور اثبات ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود را دارد».
عراقچی در آستانه آغاز مذاکرات: موضوع غنی‌سازی قطعاً قابل معامله نیست
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت برای شرکت در چهارمین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا وارد مسقط، پایتخت عمان، شد.
عراقچی پیش از پرواز به عمان، از مشورت‌های خود در تهران خبر داد و همچنین در مورد سفرهای روز گذشته‌اش به قطر و عربستان سخن گفت.
او در مورد مذاکرات هسته‌ای تأکید کرد که «غنی‌سازی یکی از دستاوردها و افتخارات ملت ایران است. برای این غنی‌سازی هزینه سنگینی پرداخت شده است، خون دانشمندان هسته‌ای ما پای این دستاورد است و قطعاً قابل معامله نیست و این موضع روشن ما بوده و هست.»
وزیر خارجه در ادامه نیز گفت که «ما متأسفانه صحبت‌های ضد و نقیضی از سوی آنها می‌شنویم و صحبت‌های طرف مقابل در داخل میز مذاکره و بیرون از مذاکره مواضع متفاوتی است و این یکی از مشکلات ما در این مذاکرات است.»
عباس عراقچی با این حال افزود که «امروز صبح مشورت‌های بیشتری را در تهران داشتیم و امیدواریم در مذاکرات امروز به نقطه تعیین‌کننده‌ای برسیم.»
ایران در حال حاضر اورانیوم را تا حدود ۶۰ درصد غنی می‌کند، در حالی که طبق برجام این میزان نباید از ۳.۶۵ درصد فراتر رود.
در آستانه چهارمین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در مسقط، استیو ویتکاف، نماینده آمریکا، با تأکید بر لزوم توقف کامل غنی‌سازی در ایران، خواستار برچیدن تاسیسات غنی‌سازی ایران از جمله نطنز و فردو شد.
مذاکرات روز یکشنبه به دلیل مسائل لجستیکی از رم به مسقط منتقل شده و شبکه خبری سی‌ان‌ان گزارش می‌دهد که تیم فنی، که بر جزئیات توافق از جمله رفع تحریم‌ها تمرکز دارد، در این نشست حضور نخواهد داشت.
به نوشته سی‌ان‌ان، انتظار می‌رود مذاکرات روز یکشنبه تنها در سطح عالی برگزار شود، که نشان می‌دهد دو طرف قصد دارند درباره یک چارچوب کلی برای پیشبرد مذاکرات گفت‌وگو کنند.
ایران و آمریکا تاکنون سه دور مذاکره با میانجی‌گری عمان برگزار کرده‌اند؛ دو بار در مسقط و یک بار در رم. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، پیش از آغاز دور چهارم مذاکرات به عربستان و قطر سفر کرده است.
مواضع رسانه‌ای متضاد عراقچی و ویتکاف
وزیر خارجه ایران پیش از سخنان تازه‌ای به هنگام سفر به مسقط نیز گفته بود اگر هدف ایالات متحده از مذاکرات، محروم کردن تهران از «حقوق هسته‌ای‌اش» باشد، جمهوری اسلامی از «هیچ‌یک از حقوق» خود عقب‌نشینی نخواهد کرد.
عباس عراقچی که برای دیدار و گفت‌وگو با همتای قطری خود به دوحه سفر کرده بود، روز شنبه ۲۰ اردیبهشت گفت تهران به گفت‌وگوهای خود با آمریکا «با حسن‌نیت» ادامه می‌دهد و اگر هدف مذاکرات ابراز اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای باشد، «توافق کاملاً در دسترس است».
او در ادامه اما تأکید کرد «اما اگر هدف محروم کردن ایران از حقوق هسته‌ای خود و دیگر درخواست‌های غیرواقعی و غیرمنطقی باشد، باید به صراحت بگویم که جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه، از هیچ یک از حقوق» خود عقب نخواهد نشست.
اظهارات عباس عراقچی واکنش به سخنان استیو ویتکاف، فرستادۀ ویژۀ رئیس‌جمهور ایالات متحده، است که شامگاه جمعه تأکید کرد غنی‌سازی اورانیوم در ایران «خط قرمز» است و تأسیساتی که در ایران قابلیت غنی‌سازی دارند، باید برچیده شوند.
او همچنین گفت اگر مذاکرات سازنده نباشد، ادامه پیدا نخواهد کرد.
وزیر خارجه ایران در دوحه همچنین بار دیگر گفت که تهران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست «و اصولاً سلاح‌های کشتار جمعی هیچ جایگاهی در دکترین امنیتی ایران ندارند».
این در حالی است که استیو ویتکاف در مصاحبه‌ای که در رسانۀ دست‌راستی برایتبارت منتشر شد، گفته بود مقامات ایران گفته‌اند «بمب نمی‌خواهند. اگر این طور فکر می‌کنند، پس تأسیسات غنی‌سازی آنها باید برچیده شود».
عراقچی اما در اظهارات خود در دوحه با تکرار این‌که جمهوری اسلامی ایران «دستیابی و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را حرام دانسته»، تصریح کرد که تهران «همزمان بر حق خود برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به شمول غنی‌سازی اصرار دارد».
دونالد ترامپ از آغاز دور دوم ریاست جمهوری خود بارها هشدار داده است که ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد و یکی از دو گزینه توافق یا اقدام نظامی در برابر مقامات ایران است و ترجیح او گزینه توافق است.
علاوه بر بالا گرفتن اظهارات تقابلی طرف‌های مذاکره‌کننده، دور جدید مذاکرات ایران و آمریکا در حالی روز یکشنبه آغاز شد که ویتکاف گفته است فکر نمی‌کند مذاکرات قبلی «سازنده» بوده باشد «زیرا باید به تفاهم‌های خاصی با آنها می‌رسیدیم.»
استیو ویتکاف در عین حال ابراز امیدواری کرده به این‌که طرف‌های ایرانی در این دور از مذاکرات سازنده باشند و گفته است: «اگر آنها روز یکشنبه سازنده نباشند، مذاکرات ادامه پیدا نخواهد کرد و ما باید مسیر متفاوتی را در پیش بگیریم.»
دونالد ترامپ، در تازه‌ترین اظهارنظر در مورد برنامۀ هسته‌ای جمهوری اسلامی و مذاکرات با ایران، گفت توافقی «قوی و قابل راستی‌آزمایی» را با تهران ترجیح می‌دهد که «در آن عملاً این تجهیزات [سانتریفیوژها] را نابود کنیم».
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، نیز چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت در یک مصاحبه با اشاره به سانتریفیوژهای غنی‌سازی اورانیوم گفت: «بسیار ترجیح می‌دهم توافقی قوی و قابل راستی‌آزمایی باشد که در آن عملاً این تجهیزات را نابود کنیم. یا آنها [سانتریفیوژها] را منفجر کنیم یا از تسلیحات هسته‌ای خلع‌شان کنیم. تنها دو گزینه وجود دارد؛ نابودی با ملایمت یا با خشونت.»
آقای ترامپ اردیبهشت ۱۳۹۷ در دورۀ اول ریاست‌جمهوری خود خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد و ایران پس از آن برخی تعهدات هسته‌ای‌اش ذیل این توافق را کنار گذاشت و سطح غنی‌سازی اورانیوم را تا ۶۰ درصد، نزدیک به سطح نظامی، افزایش داد.
گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که میزان ذخایر اورانیوم ایران در سال‌های اخیر به سطحی رسیده که در صورت غنی‌سازی ۹۰ درصدی، برای ساخت شش بمب اتمی کفایت می‌کند.
همزمان با ادامهٔ مذاکرات هسته‌ای میان واشینگتن و تهران، گیدئون سعار، وزیر خارجهٔ اسرائیل، روز یکشنبه گفت که «خطرناک‌ترین رژیم جهان»، یعنی جمهوری اسلامی ایران، نباید اجازه یابد به «خطرناک‌ترین سلاح جهان» دست یابد.
سعار در نشست خبری در اورشلیم افزود که «تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم تهران باید برچیده شود» و باید مانع دستیابی این کشور به هرگونه سلاح جدید شد.
برنامۀ سفر عباس عراقچی به دوحه و عربستان در قالب «گفت‌وگوهای ایرانی - عربی» در حالی انجام شد که دونالد ترامپ قرار است روز دوشنبه رهسپار عربستان سعودی و سپس قطر و امارات شود و استیو ویتکاف نیز پس از مذاکرات با ایران در مسقط، به او خواهد پیوست.
عراقچی به قدرت‌های اروپایی دربارهٔ «راهبرد تقابل» هشدار داد
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، به قدرت‌های اروپایی دربارهٔ اتخاذ «راهبرد تقابل» در مورد برنامه هسته‌ای تهران هشدار داد. این اظهارات عراقچی روز یکشنبه در هفته‌نامه فرانسوی لو پوئن منتشر شد.
وزیر امور خارجه فرانسه، ژان-نوئل بارو، اواخر آوریل اعلام کرده بود اگر امنیت اروپا به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای ایران تهدید شود، فرانسه به همراه آلمان و بریتانیا «برای لحظه‌ای در اعمال مجدد همه تحریم‌هایی که یک دهه پیش لغو شده‌اند، تردید نخواهند کرد» .
عراقچی در واکنش گفت: «این راهبرد تقابل می‌تواند به یک بحران جهانی اشاعه هسته‌ای منجر شود که در درجه اول اروپایی‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
وی همچنین اعلام کرد که آماده سفر به پاریس، برلین و لندن برای آغاز «فصلی جدید» در روابط است.
عراقچی از آنچه استفاده از مکانیسم ماشه به‌عنوان «اهرم دیپلماتیک» خواند ابراز تأسف کرد و این اقدام را انحراف از هدف اصلی آن، یعنی حل اختلافات، دانست. او هشدار داد که سوءاستفاده از این سازوکار می‌تواند به پایان نقش اروپا در توافق هسته‌ای و تشدید تنش‌های غیرقابل بازگشت منجر شود.
عراقچی قدرت‌های اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) را به بازنگری در «رویکرد تقابلی» خود فراخواند و از اظهارات قدرت‌های اروپایی در مورد مسائل حقوق بشری یا روابط ایران با روسیه انتقاد کرد.
