رئیسجمهور آمریکا با اعلام آغاز پروژهای بهنام «گنبد زرین» (Golden Dome) بار دیگر توجهها را به ترکیب فناوریهای نظامی پیشرفته و جهتگیریهای کلان سیاسی جلب کرد.
این سامانۀ پدافند موشکی ۱۷۵ میلیارد دلاری که به گفتهٔ دونالد ترامپ از سامانهٔ دفاعی اسرائیل، «گنبد آهنین» الهام گرفته، قرار است با استقرار تجهیزات دفاعی در فضا، امنیت آمریکا را در برابر تهدیدهای موشکی فزاینده از سوی کشورهایی چون روسیه و چین تأمین کند.
دونالد ترامپ در اعلام رسمی این طرح از آن بهعنوان «تحولی بنیادین» یاد کرد و گفت «گنبد زرین» نه تنها توانایی رهگیری موشکهایی را دارد که از سوی دشمنان در آنسوی جهان شلیک میشوند، بلکه قادر است موشکهای پرتابشده از فضا را نیز رهگیری و منهدم کند.
به گفته او، فاز اصلی این پروژه باید تا پیش از پایان دورهٔ ریاستجمهوریاش (در سال ۲۰۲۹) عملیاتی شود، گرچه منابع پنتاگون تأکید کردهاند که این جدول زمانی ممکن است خوشبینانه باشد.
گنبد زرین شامل لایههای مختلفی از تجهیزات و فناوریهای دفاعی خواهد بود که در مراحل مختلف پرتاب موشک، از جمله پیش از پرتاب، هنگام اوجگیری، در مرحله میانی و در نهایت در مرحله ورود مجدد به جو، قابلیت رهگیری دارند. برای اجرای این طرح، وزارت دفاع آمریکا سه گزینه مختلف، کوچک، متوسط و بزرگ، ارائه کرده و ترامپ گزینهای میانلایهای را برگزیده است؛ طرحی که شامل استقرار رهگیرهای مستقر در فضا خواهد بود.
برای نظارت بر اجرای این پروژه، ژنرال مایکل گوتلاین، معاون فعلی فرماندهٔ عملیات فضایی، بهعنوان مسئول اصلی منصوب شده است. این انتخاب در حالی انجام شده که شرکتهای بزرگی مانند اسپیسایکس، لاکهید مارتین و ریتیون نیز قرار است نقش کلیدی در توسعه و تولید اجزای مختلف گنبد زرین ایفا کنند.
مواضع چین و روسیه
این پروژه بزرگ اگرچه در داخل آمریکا با حمایت قابلتوجهی در کنگره مواجه شده، اما واکنش تند و نگرانکنندهای از سوی رقبای جهانی ایالات متحده به همراه داشته است.
چین با ابراز «نگرانی جدی»، این طرح را دارای «ماهیتی تهاجمی» دانسته و آن را موجب تسریع در نظامیسازی فضا و آغاز رقابت تسلیحاتی جدیدی توصیف کرده است. سخنگوی وزارت خارجهٔ چین گفته که این پروژه اصول امنیت جمعی را نقض میکند و به توازن راهبردی جهانی آسیب میزند.
در همین حال، روسیه که در ابتدا از طرح «گنبد زرین» بهشدت انتقاد کرده و آن را تهدیدی برای ثبات راهبردی خوانده بود، اکنون لحن نرمتری در پیش گرفته است.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در اظهار نظری کمسابقه گفت: «این موضوعی حاکمیتی برای ایالات متحده است. اگر آمریکا احساس کند در معرض تهدید موشکی است، طبیعی است که سامانهٔ دفاعی خود را توسعه دهد». با این حال، او تأکید کرد که تحولات آینده نیازمند ازسرگیری گفتوگوهای راهبردی میان مسکو و واشینگتن خواهد بود.
انتقادات بینالمللی به این پروژه در حالی شدت گرفته که پنتاگون هشدار داده است پیشرفت جنگافزار موشکی چین و روسیه، از جمله توانمندیهایی چون موشکهای فراصوت و ماهوارههای مسلح، نیاز به دفاع پیشدستانه را بیش از پیش ضروری کرده است. یکی از فرماندهان نیروی فضایی آمریکا نیز گفته این مأموریتها پیشتر هرگز در فضای نظامی اجرا نشدهاند و انجام آنها مستلزم توسعهٔ قابلیتهای کاملاً جدیدی در فضاست.
در سطح داخلی، آقای ترامپ پروژهٔ گنبد زرین را بخشی از وعدههای انتخاباتی خود میداند و آن را در امتداد سیاستهای موسوم به «وعده دادم، عمل کردم» معرفی میکند.