اهدای نخل طلای کن ۲۰۲۵ به فیلم «یک تصادف ساده» جعفر پناهی واکنشهای بسیار گستردهای در میان ایرانیان در سراسر دنیا داشت. در این میان، بیش از ۱۵۰ هنرمند و نویسنده و کنشگر فرهنگی و سیاسی و مدنی در بیانیهای اعلام کردند جایزۀ پناهی «گواهی است بر اینکه صدای حقیقت و هنر هرگز در برابر ستم خاموش نخواهد شد».
امضاکنندگان این بیانیه که اغلب چهرههای شاخص فرهنگی و هنری و فعالان مدنی و سیاسی داخل و خارج کشور هستند، ضمن ستایش «استقامت و خلاقیت» جعفر پناهی، نوشتند او «بار دیگر ثابت کرد که هنرمند پیشرو و متعهد به آرمانهای انسانی میتواند حتی در دشوارترین شرایط، الهامبخشِ امید و تغییر باشد».
فیلم «یک تصادف ساده»، ساختۀ جعفر پناهی، روز شنبه سوم خرداد برندۀ نخل طلای هفتادوهشتمین جشنواره فیلم کن شد؛ جایزهای معتبر برای فیلمساز معترضی که بیش از ۱۵ سال اجازۀ خروج از ایران را نداشت.
جعفر پناهی ۶۵ ساله تابستان سال ۱۴۰۱ بازداشت و زندانی شد و پس از نزدیک به هفت ماه حبس در زندان اوین، سرانجام در پی اعتصاب غذای خشک، با قرار وثیقه بهطور موقت آزاد شد.
فیلم قبلی او با نام «خرس نیست» (۲۰۲۲) در هفتادونهمین جشنوارهٔ فیلم ونیز به نمایش درآمد و جایزهٔ ویژهٔ هیئت داوران را از آن خود کرد.
جعفر پناهی هنگام دریافت نخل طلا از جشنوارهٔ کن، از تمام ایرانیان در هر جای دنیا خواست که برای آزادی ایران، اختلافات را کنار بگذارند.
امضاکنندگان بیانیۀ تبریک به آقای پناهی، دریافت نخل طلای جشنواره کن ۲۰۲۵ را یک «دستاورد تاریخی» و «افتخاری بزرگ برای سینما و جامعه مدنی ایران» خواندند.
مانا نیستانی، کارتونیست مقیم فرانسه و از امضاکنندگان این بیانیه، به رادیوفردا گفت: «این جایزه نوعی صحه گذاشتن بر جریان سینمای مستقل و خارج از نظارت و غیر تابع قواعد جمهوری اسلامی در عین حال حمایت از حرکت آزادیخواهانۀ مردم ایران بود.»
هنرمندان و کنشگران در بیانیۀ خود نوشتند: «این دستاوردها افتخاری برای همۀ ایرانیانی است که در راه آزادی، عدالت و کرامت انسانی مبارزه میکنند.»
ژاننوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، نیز در واکنش به نخل طلای جعفر پناهی، آن را «نشانۀ مقاومت در برابر ظلم و ستم رژیم ایران» توصیف کرد و افزود: «افتخاری که بار دیگر امید را در دل همۀ مبارزان آزادی در سراسر جهان زنده میکند.»
مقامات جمهوری اسلامی هنوز هیچ واکنشی به این رویداد سینمایی نشان ندادهاند، اما پیام توئیتری وزیر خارجه فرانسه در میان برخی رسانههای جمهوری اسلامی بیواکنش نماند.
ازجمله خبرگزاری قوه قضائیه برنده شدن فیلم «یک تصادف ساده» را نشانۀ «سقوط نخل طلای کن در گرداب سیاسیکاری» خواند و مدعی شد پیام ژاننوئل بارو «بخشی از سناریوی سیاسی از پیش طراحیشده در چارچوب جشنواره کن بود که قرار بود با کمک بازیگران ضدایرانی در کن اجرا شود».
وزارت خارجه ایران نیز یک روز پس از انتشار پیام تبریک وزیر خارجه فرانسه، کاردار پاریس در تهران را احضار و به انتشار این پیام اعتراض کرد و محتوای پیام ژاننوئل بارو را «ادعاهای بیاساس» خواند.
در سوی دیگر اما وبسایت نورنیوز، رسانۀ نزدیک به شورای عالی امنیت ملی کشور، نخل طلای جعفر پناهی را یک «موفقیت تاریخی و نقطهعطفی در کارنامۀ سینمای ایران» توصیف کرد که «نشان از پویایی و توانایی سینمای ایران در سطح بینالمللی دارد».
این در حالی است که جعفر پناهی فیلم «یک تصادف ساده» را بهصورت زیرزمینی و «در خفا و خارج از مجاری قانونی» ساخته است. پناهی هنگام نمایش فیلمش در جشنوارۀ کن نیز آن را به کارگردانان ممنوعالکار در ایران بهویژه زنان فیلمساز و بازیگری تقدیم کرد که از جنبشهای اعتراضی در دفاع از حقوق زنان حمایت کردهاند.
پس از جنبش «زن، زندگی آزادی» در پاییز ۱۴۰۱ که با سرکوب شدید حکومت مواجه شد، شمار بسیاری از سینماگران و زنان بازیگر بهدلیل مخالفت با حجاب اجباری و حمایت از حقوق زنان از کار ممنوع شدهاند و شماری با احکام قضایی و نیز حکم ممنوعالخروجی نیز مواجه شدهاند.
پیش از شروع جشنوارۀ کن نیز منابع مطلع رادیوفردا از تشدید فشارهای امنیتی بر سازندگان فیلم «یک تصادف ساده» خبر دادند و گفتند تماسهایی از سوی نهادهای امنیتی با برخی از سینماگرانی که در تولید این فیلم نقش داشتهاند برقرار شده و برخی از آنان نیز برای ارائه توضیح احضار شدهاند.
برنده شدن «یک تصادف ساده» در کن ۲۰۲۵ در حالی رخ داد که فیلم دیگری از سینمای ایران نیز در بخش مسابقه حضور داشت؛ فیلم «زن و بچه» ساختۀ سعید روستایی که برخلاف فیلم جعفر پناهی با مجوزهای حکومتی و ازجمله رعایت حجاب اجباری برای بازیگران زن ساخته شد و با مجوز رسمی جمهوری اسلامی نیز در جشنوارۀ کن حضور داشت.
نخل طلای جعفر پناهی برای فیلم «یک تصادف ساده» دومین نخل طلای سینمای ایران است. پیش از این، در سال ۱۹۹۷، عباس کیارستمی این جایزه را بهخاطر فیلم «طعم گیلاس» برنده شده بود.
جعفر پناهی همچنین چهارمین کارگردان تاریخ سینما است که هر سه جایزۀ بزرگ و معتبر سینمای اروپا را برده است: نخل طلای کن برای «یک تصادف ساده»، خرس طلای برلین برای «تاکسی» و شیر طلای ونیز برای «دایره».